از این سرگذشت عجیب پندهاى بزرگى مى توان گرفت :

الف : تـخلف حتى به صورت یک ترک اولى از یک پیامبر بزرگ در پیشگاه خداوند مهم است و کیفر دارد.
البـتـه چـون مـقـام پـیـامـبـران بـسـیـار والا اسـت یـک غـفـلت کـوچـک در مـورد آنـهـا گـاه مـعـادل یـک گـنـاه کـبـیـره اى کـه از دیـگـران سـر بـزنـد مـى بـاشـد بـه هـمـیـن دلیـل دیـدیـم کـه در این داستان خداوند او را بنده فرارى نامید، و در روایات آمده بود که سرنشینان کشتى گفتند: یک فرد عاصى در میان ما است ! و سرانجام خداوند او را در زندان وحـشـتناکى گرفتار کرد، و بعد از توبه و بازگشت به سوى خدا از آن زندان با تنى آزرده و بیمار آزاد شد.تـا هـمـگان بدانند تخلف از هیچکس پذیرفته نیست ، عظمت مقام پیامبران و اولیاى خدا نیز بـه آن اسـت کـه بـنـده مـطـیـع فـرمان او هستند و گر نه کسى با خدا رابطه خویشاوندى نـدارد، البـتـه ایـن نـشـانـه عـظـمـت مـقـام این پیامبر بزرگ است که خداوند درباره او چنین سختگیرى مى کند.ب : در همین داستان (در آن قسمتى که در سوره انبیاء آیه 87 آمده است ) راه نجات مؤ منان را از غـم و انـدوه و گرفتارى و مشکلات همان راهى معرفى مى کند که یونس (علیه السلام ) پـیـمـود، و آن اعتراف به خطا در پیشگاه حق ، و تسبیح و تنزیه و توبه و بازگشت به سوى او است .ج : ایـن مـاجـرا نشان مى دهد که چگونه یک قوم گنهکار و مستحق عذاب مى توانند در آخرین لحـظـات مسیر تاریخ خود را عوض کنند، و به آغوش پر مهر و رحمت الهى باز گردند و نـجـات یـابـنـد، مـشـروط بـر ایـنکه پیش از آنکه فرصت از دست رود متوجه شوند و اگر بتوانند عالمى را به رهبرى خود بر گزینند.د: ایـن مـاجـرا نـشـان مـى دهـد که ایمان به خدا و توبه از گناه علاوه بر آثار و برکات مـعـنـوى مواهب ظاهرى دنیا را نیز متوجه انسان مى سازد، عمران و آبادى مى آفریند، و مایه طـول عـمـر و بـهـره گـیـرى از مـواهب حیات مى شود، نظیر این معنى در داستان نوح (علیه السلام ) نیز آمده است که شرح آن را به خواست خدا در تفسیر سوره نوح خواهیم خواند.هــ: قـدرت خـداونـد آنـقـدر وسـیـع و گـسـتـرده اسـت کـه چـیـزى در بـرابـر آن مـشـکـل نـیـسـت ، تـا آن حد که مى تواند انسانى را در دهان و شکم جانور عظیم و وحشتناکى سـالم نـگهدارد، و سالم بیرون فرستد. اینها نشان مى دهد که همه اسباب این عالم ابزار اراده او هستند و همه سر بر فرمان او دارند.در ایـنـجا سؤ الى مطرح مى شود و آن اینکه : در بیان سرگذشتهاى اقوام دیگر در آیات قـرآن آمـده اسـت کـه بـه هـنـگـام نـزول عـذاب (عـذاب اسـتـیصال که براى نابودى اقوام سرکش نازل مى شده ) توبه و انابه بى اثر بوده است ، چگونه این مساءله در مورد قوم یونس استثنا پذیرفت ؟در برابر این سؤ ال دو پاسخ مى توان گفت :
نخـسـت ایـنـکـه عـذاب هـنـوز نـازل نـشـده بـود تـنـهـا عـلائم مـخـتـصـرى کـه از قـبـیل هشدارها است به چشم مى خورد که آنها به موقع از این هشدارها استفاده کردند و پیش از نزول عذاب توبه نمودند و ایمان آوردند.دیـگـر ایـنـکـه ایـن عـذاب عـذاب اسـتـیـصـال نـبـوده ، و از قـبـیـل گـوشـمـالیـهائى بوده که قبل از نزول عذاب بنیان کن به اقوام مختلف مى داده تا قـبـل از فـوت فـرصـت بـیدار شوند و راه تقوا پیش گیرند، مانند مجازاتهاى مختلف قوم فرعون قبل از غرقاب . 

منبع:

 کتاب تفسیر نمونه جلد 19